Այս յանձնախումբը երկու գրական լեզուաճիւղերի մերձեցմանը պէտք է մօտենայ ա)Որպէս ո'չ թէ հերթական քայլի, այլ որպէս համազգային կարեւորութեան գերակայ խնդիրներից մէկի եւ որպէս ազգային գաղափարախօսութեան մէջ լեզուական պետական քաղաքականութեան մշտական հայեցակարգի: Հարցի լուծման համար իբրեւ ելակէտ է ծառայում երկու լեզուաճիւղերի հաւասարութեան, եւ մէկը միւսի մէջ չլուծուելու պայմանը, նաեւ պետականօրէն հաւասար պաշտպանութիւն վայելելը: Խնդիրը քննարկելիս, երբեմն (ըստ Ամենակ Եղիայեանի) հարկ կը լինի լեզուի գրաւորի միակերպութիւնը գերադասել լեզուի ճշգրտութեանը գերի լինելու սկզբունքից՝ պակասեցնելու համար գրաւորի սխալագրութեան հաւանականութիւնը (նպատակը արդարացնում է միջոցները):
Առաջին քայլ
Ա)Մեր լեզուի երկու գրական ճիւղերի բառապաշարները միասնականացնել եւ հաւասարաչափ օգտագործել դպրոցներում ու առօրեայ բանաւոր խօսքում՝ հարստացնելով ընդհանուր լեզուն եւ արտայայտամիջոցների հնարաւորութիւնը: Դպրոցներում ուսուցել եւ բառարաններում (կամ առցանցում) մէկտեղել երկու ճիւղերում եղած նոյնիմաստ (հոմանիշ) բառային բոլոր տարբերակները:
Բ) Լուծել անուանումների միակերպ գրութեան հարցը, այն է՝
--Վերացնել Աստուածաշնչից մնացած՝ օտար անձնանունների Ե-Է երկակի գրելաձեւերը. օրինակներ՝ Երուսաղեմ-Եդէմ, Եզեկիել-Միքայէլ, Բարսեղ-Սամուէլ, Արսեն-Ներսէս կամ՝ Արմէն- Յաբեթ, Ռուբէն-Մուշեղ:Կարելի է համաձայնուել Լիբանանահայ հայերէնագէտ մտաւորական Արմենակ Եղիայեանի հետ՝ Եւրոպական E գիրը հայերէնում (բառամիջում) գրել միայն Ե-ով՝ Եղիսաբեթ, Ռոբերտ, Արտեմ, Մակբեթ, Ժանեթ եւ այլն:
-- Միասնականացնել օտար տեղանունների Կ-Գ երկակի գրելաձեւերը (լատին С գիրը). Canada -Կանադա- Գանադա (Քանադա), California-Կալիֆորնիա-Գալիֆորնիա (Քալիֆորնիա), Carolina-Կարոլինա- Գարոլիմա (քարոլայն): Այս հարցում կարելի է որպէս բացառութիւն թողնել արդէն նուիրականացած անունները` օրինակ՝ Կիլիկիա- Сilicia, կիտրոն-citron, Կիպրոս-Cyprus, կեսար-caecar , կրկես-circus եւ այլն:
--Կանոնարկել լատնական W-V եւ հայերէն Ու-Վ գրերի միակերպ գրելաձեւը. Տերմինաբանական տեղեկատուն Վիլսոն եւ Վոլտեր անունները առաջարկում է գրել Ուիլսոն եւ Ուոլտեր ( առաջարկը ճիշտ է), սակայն նոյն տեղեկատուն հակասելով ինքն իրեն առաջարկում է՝ Վ-ով գրել Washington-Վաշինգտոն, William-Վիլյամ, whisky-վիսկի գրելաձեւերը : Մինչդեռ ամերիկացիք (եւ արեւմտահայերը) արտասանում եւ գրում են՝ Ուաշինգթոն (որովհետեւ գրւում է՝ Washington է ոչ թէ` Vashingtom), Ուիլիամ եւ ուիսկի ճիշտ ձեւերը (որոնք նոյնպէս սկսւում են W-ով- ոչ թէ՝ V -ով):
Գ)Երկրորդ քայլով վերացնել թոյլատրուած այլ երկակի գրելաձեւերը.
Այդպիսի բառերից մէկը գրաբարում կամ Հայկազեանում համարւում է ռամկական: Օրինակ՝ գրաբարում եւ արեւմտահայերէնում արձագանգ է գրւում, իսկ արեւելահայերէնում՝ արձագանք (ինչը գրաբարը համարում է ռամկական ձեւ):Եթէ նկատի առնենք, որ գրաբարի ռամկական համարուածը այսօրուայ աշխարհաբարն է, ուրեմն կա'մ արեւմտահայը կարող է գործածել արձագանք ձեւը (ք-ով), կա'մ արեւելահայը ընդունի արձագանգ ձեւը (Գ-ով): Այսինքն դրանցից մէկն ու մէկը կարելի է թողնել ընդհանուր : Մի այլ օրինակ. Գունդ գրական միակ բառը գրաբարում եւ արեւելահայերէնում օգտագործւում է այդ ձեւով (Դ-ով), իսկ արեւմտահայերէնում գրւում է նաեւ գունտ ձեւով (նոյնիսկ ռամկական չի համարւում), այդ ձեւից (տ-ով) արեւմտահայերը պէտք է հրաժարուեն : Յանուն միակեպ գրութեան՝ ճշգրտութիւնը զոհելու երկու օրինակ ցոյց տանք: Գրաբարում եւ Հայկազեանում ունենք գմբէթ բառը , որը գրւում է Է-ով. սակայն այդ բառը մնացած բառային փոխակերպութիւններում գրւում է Ե-ով՝ գմբեթակիր, գմբեթազարդ, գմբեթածածկ: Մերձեցմամբ զբաղուող յանձնախումբը կարող է մի փոքր շեղուելով որոշել ՝ Ե-ով գրել նաեւ Գմբէթ բառը՝ գմբեթ: Նոյն ձեւով գրաբարում ունենք ճիշդ բառը, ինչը պահպանուած է եւ գործածւում է արեւմտահայերէնում: Այս բառը նոյնպէս տարբեր փոխակերպութիւններում գրւում է տ-ով՝ ճշմարիտ, ճշգրիտ, ճշտախօս եւ այլն: Սա նոյնպէս կարելի է գրել տ-ով՝ ճիշտ, մանաւանդ որ, հայերէնում արտասանական դիւրութեան պատճառով շդ-ն դարձել է շտ՝ հաշտ, հեշտ, դաշտ, միշտ, վիշտ, աւելացնենք նաեւ՝ճիշտ-ը:
Միակերպութեան համար արեւմտահայերէնում Ո-Օ երկակի գրելաձեւերի հարցը.
Ո՞րն է ճիշտը՝ Կարո-Կարօ, Մարո-Մարօ, Համո-Համօ, Դրո-Դրօ, զերո-զերօ : Ճիշտ են առաջինները՝ Ո-ով, որովհետեւ անունների դէպքում Ո-ից հետո յ չի գրւում ( ինչպէս՝ անբարոյ), իսկ Օ գրելու դէպքում բացակայում է դրա գրաբարեան հիմքը՝ աւ (աւուր=օր):
Դ)Երրորդ քայլով ճշտել մնացած երկակի գրելաձեւերի հարցը
Այս հարցում հեշտութեան համար օգտակար է ուսումնասիրել Արմենակ Եղիայեանի ՝ «Արեւմտահայերէնի ուղղագրական, ուղղախօսական, ոճաբանական ուղեցոյց» աշխատութիւնը, ուր բերուած են տիպիկ օրինակներ՝ բզքտել-բզկտել, փնտռել- փնտրել, բաղդ- բախտ եւ այլն, որոնք այնքան տարածուած են արեւմտահայերէնի գրաւորում: Յուսանք, որ գրուած առաջարկները կարող են օգտակար լինել վերոյիշեալ յանձնախմբերին:
19 օգօստոս 2015 Նշան Որբերեան (ԱՄՆ, ՌՈՏ-ԱՅԼՆՏ)
