2015թ. հաշվետվություն

ՀՀ ԳԱԱ  Հ.Ա­ճառյանի ան­վան լեզ­վի ինստիտուտի 2015 թ.

գիտական և գիտակազմակերպչական գործունեության

հիմնական արդյունքների մասին

1.Կարևորագույն արդյունքները

Կատարվել է հայերենի բառապաշարի համակողմանի ուսումնասիրություն ըստ լեզվի զարգացման տարբեր փուլերի և լեզվական տարբեր շերտերի, իմաստային խմբերի ու գործածության ոլորտների, դիտարկվել են բառային առանձին միավորների ծագում­նաբանական, իմաստաբանական և գործառական յուրահատկություններ, առաջարկվել ճշգրտումներ ու լրացումներ: §Արդի արևելահայերենի և արևմտահայերենի ուսումնասիրման և կանոնարկման խնդիրներ¦ թեմայի շրջանակներում (ղեկ.՝ բ.գ.թ. Ն.Սարգսյան) ավարտին է հասցվել հայերենի կրոնաեկեղեցական բառապաշարի քննությունը: Ոլորտի տերմինները դիտարկվել են տարաժամանակյա հայեցակետով՝ հինգերորդ դարից մինչև մեր օրերը: Առանձնակի կարևորվել են այդ բառերի՝ տարբեր հիմունքներով կատարված իմաստային փոփոխությունները, քննության են ենթարկվել ինչպես հնդեվրոպական նախալեզվից անցած բառերը, այնպես էլ ասորական, եբրայական, հունական, իրանական փոխառությունները: Ամբողջացվել է հայերենի կինեմատոգրաֆիական տերմինահամակարգի ուսումնասիրությունը, կատարվել է այդ ոլորտի տերմինների կառուցվածքաիմաստային և գործառական համակարգված քննություն: Կազմվել է արդի հայերենի նորաբանությունների բառարան, որն ընդգրկում է լեզվի գործառության տարբեր ոլորտների վերաբերող շուրջ 1600 նոր բառեր՝ համա­պատասխան բառաքերականական բացատրություններով ու բնագրային օրինակներով:

            «Հայ բարբառների ուսումնասիրություն» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.՝ բ.գ.թ. Վ.Կատվալյան) կատարվել է իմաստային տարբեր դաշտերի առանձին հաս­կա­ցություններ ներկայացնող բառային և դարձվածային միավորների, բարբառային դրսևորումների հետազոտում, վեր են հանվել հայերենի բարբառներում մի շարք հասկացությունների բառանունների, կրոնական համոզմունք արտահայտող բառաշերտի դրսևորման յուրահատկությունները: Ամփոփվել է հայերենի բարբառներում կրոնա­եկեղեցական բառապաշարի ուսումնասիրությունը, կատարվել է կրոնաեկեղեցական բառա­պաշարի իմաստագործառական դասակարգում, հոմանիշային շար­քերի և դարձ­վածա­յին ու բանահյուսական միավորների քննություն, հնչատարբերակների գործ­առութային վերլուծություն:

            «Ընդհանուր ու համեմատական  և կիրառական լեզվաբանության հարցեր» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.՝ բ.գ.դ. Վ.Համբարձումյան) կատարվել են բառաքննական և ստուգաբանական ճշգրտումներ ու լրացումներ, գրաբարագիր հեղինակների երկերի՝ բառարաններում չվկայված բառերի, գրաբարի բառակազմության վերլուծական տիպի քննություն, գրաբարյան բառաշերտի իմաստային որոշ խմբերի ուսումնասիրություն ու ծագումնաբանական դասակարգում: Հետազոտվել ու ըստ ոլորտների, կազմության, ձևի և իմաստի հարաբերակցության դասակարգվել են Գ.Ջահուկյանի ստեղծած ռուսերեն լեզվաբանական տերմինները:  Ուսումնասիրվել ու գիտականորեն արժևորվել են հայ բառարանագրության ոլորտի առանձին երկեր:

            «Հայոց լեզվի պատմական զարգացման հարցեր» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.՝ բ.գ.թ. Գ.Մխիթարյան) կատարվել է գրաբարյան մեջ և միջինհայերենյան տարբեր  երկերում   գործածված  մի շարք նորակազմ, նորիմաստ, բարբառային  և  օտար բառերի ուսումնասիրություն: Քննության են ենթարկվել իրանական ծագման մի շարք բառեր, բառարանների ուսումնասիրությամբ արձանագրվել են բառիմաստային զարգացումներ ու նորակազմ բառեր, դիտարկվել են տարբեր իմաստային խմբերի վերաբերող հասկացությունների անվանումներ ու դրանց բառակազմական կաղապարներ, իմաստային յուրահատկություններ, միջինհայերենյան փոխառություններ, բարբառային բառեր ու բառաձևեր ձեռագրերի հիշատակարաններում:  

2. Բազային ‎ֆ‎ինանսավորմամբ ստացված հիմնական արդյունքները

● «Հայ բարբառների ուսումնասիրություն» թեմայի շրջանակներում  (ղեկ.` բ.գ.թ. Վ.Կատվալյան) կատարվել են բարբառային նյութերի թվայնացման աշխատանքներ, բարբառներում քերականական, բառապաշարային առանձին իրողությունների դրսևորումների հետազոտում, իմաստային (թեմատիկ) տարբեր բառախմբերի  ուսումնասիրություն, հայ բարբառների համեմատական քննություն, առանձին բարբառային միավորների հետազոտում:

Ավարտվել է հասկացական-բառանվանողական զուգաբանությունների մուտ­քա­գրումը: Ռ.Ուռուտյանը կազմել է Հայերենի բարբառագիտական ատլասի ծրագրի քերա­կանական զուգաբանությունների մուտքագրման ծրագիրը (մուտքագրվել է 20 տետր):

Ամփոփվել են գիտական թեմաներ՝ Հ.Մեսրոպյան, «Կրոնաեկեղեցական բառապաշարը հայերենի բարբառներում», Վ.Կատվալյան, «Բայազետի բարբառը և նրա լեզվական առնչությունները շրջակա բարբառների հետ», Ս.Միքայելյան, «Արաբերենի ազդեցության դրսևորումներն Անտիոքի հայերեն խոսվածքներում»:

● «Հայոց լեզվի պատմական զարգացման հարցեր» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.`բ.գ.թ. Գ.Մխիթարյան) շարունակվել են աշխատանքները գրաբարի և միջին հայերենի բառապաշարի ուսումնասիրության ուղղությամբ, մասնավորապես կատարվել են Փավստոս Բուզանդի պատմության մեջ վկայված իրանական ծագում ունեցող բառերի քննություն, 5-րդ դարի թարգմանական գրականության մեջ եզակի գործածություն ունեցող  բառերի մեկնություն, XVIII դ. ձեռագիր բառարաններում ավանդված նույ­նա­նիշների  բառիմաստային փոփոխությունների հետազոտում, միջ­­նադարյան հայ հոգևոր երգարվեստում գործառող երաժշտական տերմինների, XIVդ. թարգմանական երկերում վաղ լատինաբանություների ուսումնասիրություն, արվել են դիտարկումներ ուշ միջնադարի բժշկարանների լեզվում դրսևորվող   բարբառային իրողությունների  վերաբերյալ:

● «Արդի արևելահայերենի և արևմտահայերենի ուսումնասիրման և կանո­նար­կման խնդիրներ» թե­մայի շրջանակներում (ղեկ.` բ.գ.թ. Ն.Սարգսյան) կատարվել են  տեքստի շարահյուսական և ոճական առանձնահատկությունների ուսումնասիրություն, «Հագուստ» իմաստային դաշտը ներկայացնող հասկա­ցությունների անվանումների քննություն,  արվել են դիտարկումներ բազմաբաղադրիչ բարդ նախադասությունների դասակարգման շուրջ:

Ամփոփվել է «Հայ կրոնաեկեղեցական բառապաշարի քննություն» թեման. հրա­տարակվել է «Թատերական և կինեմատոգրաֆիական տերմինների համառոտ բա­ռարան» աշխատանքը:

Ավարտվել են նորա­բա­նու­թյուն­ների բառարանի կազմման, խմբագրման աշխա­տանք­­ները. հրատարկվել է «Նոր բառեր»-ի Ա պրակը, որն ընդգրկում է  մոտ 1600 նորա­բա­նու­թյուն­:

● «Արդի արևելահայերենի և արևմտահայերենի ուսումնասիրման և կանո­նարկման խնդիրներ» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.` ԳԱԱ թղթ. անդամ  Ա.Սարգսյան) շա­րունակվել են հետազոտությունները արևմտահայերենի հնչյունա­կան համակարգի, բառապաշարի, համակարգչային տերմինաբանության, արևմտա­հայերենի արդի վիճակի ուսումնասիրության  ուղղությամբ:

Հրապարակվել է «Արևմտահայերենի արդի վիճակը Սիրիայի հայ համայնքում» հետազոտությունը:

● «Ընդհանուր ու համեմատական  և կիրառական լեզվաբանության հարցեր» թեմայի շրջանակներում (ղեկ.`բ.գ.դ. Վ.Համբարձումյան) կատարվել  են բառա­քննական-ստուգաբանական հետազոտություններ, պատրաստվել է շուրջ 100 բառահոդված «Հայերենի ստուգաբանական բառարանի» համար, դասակարգվել են Գ. Ջահուկյանի ստեղծած շուրջ 150 ռուսերեն լեզվաբանական տերմինները, քննվել է  ածականների բաղդատականության կարգը դասական գրաբարում, ուսումնասիրվել են գրաբարի «Զգայական ընկալումներ» իմաստային խմբի բայերը, արվել են դիտարկումներ հին հայերենի ւո (uo) երկբար­բա­ռի ծագման հարցի շուրջ:

Հրապարակվել է Վ.Համբարձումյանի «Ակնարկներ հայ բառարանագրության» /հ.2/ մենագրությունը, պատրաստ է հրատարակության նույն հեղինակի «Ակնարկներ հին գրական հայերենի պատմության» աշխատանքը: Ամփոփվել է «Գ.Ջահուկյանի ընդհանուր լեզվաբանական հայացքները» գիտական թեման:

● Ընդհանուր ու համեմատական  և կիրառական լեզվաբանության հարցեր» թեմայի շրջանակներում կիրառական լեզվաբանության ուղղությամբ (ղեկ.` տեխն. գ. թ. Ա.Մանուկյան) շարունակվել են հայ մատենագրության էլեկտրոնային համաբար­բառների կազմման, խմբագրման աշխատանքները: Սրբագրվել և համակարգիչ է մուտքագրվել Անանիա Շիրակացու «Տիեզե­րագիտութիւն և տոմար», երկի բնագրային համաբարբառի 100 էջ, կազմվել է Ա-Ժ տառե­րն ընդգրկող հատվածի համաբարբառը: Կատարվել են փորձառական ուսումնասիրություններ խոսքի հնչամիավորների տեմպի վերաբերյալ:

3. Թեմատիկ ֆինանսավորմամբ ստացված հիմնական արդյունքները

«Գեղարքունիքի մարզի բարբառային համապատկեր» թեմայի (ղեկ.՝ բ.գ.թ. Վ.Կատվալյան) ավարտին ձևավորվել են Գեղարքունիքի մարզի բնակավայրերի բարբառային բնութագրերը՝ ուղեկցված բարբառային և բանահյուսական հարուստ նյութով, ստացվել է գործառող բարբառային հատկանիշների և բարբառային միավորների տարածման ամբողջական պատկերը: Հետազոտությունը թույլ է տվել արձանագրել բարբառային հայերենի արդի վիճակը Գեղարքունիքի մարզում, ճշգրտել Բայազետի, Դիադինի, Մշո և Ղարաբաղի բարբառների խոսվածքների մի շարք յուրահատկություններ, վեր հանել բարբառային խոսքի գործառական հատկանիշներ և զարգացման միտումներ: Հետազոտությունների ընթացքում երևան են եկել նաև մինչև այժմ տվյալ բարբառում չնկատված կամ բավարար ուշադրության չարժանացած բարբառային հետաքրքիր իրողություններ: Նկատելի է նաև, որ Գեղարքունիքի մարզի բնակավայրերում բարբառային խոսքը հաստատուն է պահում հնչյունական և քերականական հատկանիշները, բարբառները զարգանում են բնականոն հունով՝ բնականաբար տեղաշարժեր ունենալով հատկապես բառապաշարում:

«Գեղարքունիքի մարզի բարբառային համապատկեր» թեմայի իրականացման արդյունքները ներկայացվում են մոտ 250 տպագիր էջ ընդգրկող աշխատությունում, որը պատրաստվում է հրատարակության:

4. 2015 թ. հրապարակումների ցանկը` մենագրություններ, դասագրքեր, ձեռնարկներ և գրախոսվող ամսագրերում ու գիտաժողովների ժողովածուներում տպագրված հոդվածներ:

1. «Արևմտահայերենի արդի վիճակը Սիրիայի հայ համայնքում», Եր., «Ասողիկ», հրատ., 2015,  78 էջ : 

2.  Երիտասարդ լեզվաբանների հանրապետական 5-րդ գիտաժողովի նյութեր,  Եր., «Գիտություն», հրատ., 2015,  120 էջ:

3.  Զեկուցումների դրույթներ , ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ս.Գ.Աբրահամյանի 90-ամյակին նվիրված հանրապետական գիտաժողովի, Եր., «Ասողիկ»  հրատ., 2015, 56 էջ :

4.  Համբարձումյան Վ.Գ., Ակնարկներ հայ բառարանագրության, հ. 2,  Եր., «Գիտություն», հրատ., 2015,  136 էջ:

5.  Հայերենագիտական միջազգային տասներորդ գիտաժողովի նյութեր,              

 Եր., «Գիտություն» հրատ., 2015, 390 էջ:

6. Պապիկյան Ս.Վ., Թատերական և կինեմատոգրաֆիկան տերմինների համառոտ բառարան, Ե., Էդիթ Պրինտ, 2015, 128 էջ:

7. «Ջահուկյանական ընթերցումներ».  ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Գ.Բ.Ջահուկյանի ծննդյան 95-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի նյութեր,  Եր., «Գիտություն»  հրատ., 2015, 225 էջ:

8. Նոր բառեր, պրակ Ա, Եր., «Գիտություն»  հրատ., 2015, 196 էջ :

9. Առաքելյան Կ. Լ.,  «Ազդակ գրականը» արդի մարտահրավերների խաչմերուկում,     

     Լրաբեր հասարակական գիտությունների, 2015, հ. 3, էջ 135-141:

 10. Առաքելյան Կ. Լ., Երկնային մարմինների և երևույթների փոխաբերական կիրառու­թյուն­նե­րը 20-րդ դարասկզբի արևմտահայ քնարերգության մեջ, «Աստղագիտության կապն այլ­ գիտու­­թյունների, մշակույթի և հասարակության հետ», Հայկական աստղագիական ըն­կե­րու­թյան 18-րդ համաժողովի նյութերի ժողովածու, Եր.,«Գիտու­թյուն» հրատ., 2015, էջ 232-237:

11. Ավետյան Ս.Ռ.,  Անգլերենի ժամանակային հա­րա­բերակցության կար­գի և հա­յերենի ոչ իրա­­դրական ժամա­նակի (ենթա-)կարգի զուգադրա­կան քննություն, Բանբեր Երևա­­­նի հա­մալ­սարանի, Բանա­սի­րություն, 2015, թիվ 1 (16), էջ 38-51:

12. Ավետյան Ս.Ռ.,  Հին հայերենի ւո (uo) երկբար­բա­ռի ծագման հարցի շուրջ, Բանբեր Երևա­նի հա­մալ­սարանի, Բանա­սի­րություն, 2015, թիվ 2 (17), էջ 14-24:

13. Ավետյան Ս.Ռ., Շեշտաձայնդարձային հերթագայությունների ներհարացույցային դերը ավանդական և  արդի հնդեվրոպաբանության մեջ, Հայագիտության հարցեր հանդես, Եր., 2015, 3/6/, էջ 156-173:

14. Բառնասյան Ջ.Ա., Ցեղասպանությունը նաև լեզվասպանություն է, ՀՀ ՊՆ  ազգային ռազմավարական  հետազոտությունների ինստիտուտի  «Հայկական բանակ»  ռազմա­­գիտական հանդես,  Եր., 2015(1-2), էջ 205-211։

15. Գևորգյան Գ.Գ., Գոյական անունների թվաձևերը հարավարևմտյան միջբարբառա­խմբում «Արդի բանասիրության հիմնախնդիրները» միջազգային գիտաժողովի նյու­թերի ժողովածու /ՎՊՀ/, Եր., «Վարդան Մկրտչյան Ֆեոդորի» ԱՁ, 2015, էջ 97-103:

16. Գևորգյան Գ.Գ., Քերականական բազմիմաստության դրսևորումները հայերենում, ԵՊԼՀ       «Բանբեր», 2015, 1/32, էջ 152-159:

17. Թելյան Լ.Գ.,  Բազմաբաղադրիչ բարդ նախադասությունների տեսությունն ըստ Ս.

Աբրա­­համյանի, Զեկուցումների դրույթներ, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ս.Գ.Աբրահամյանի 90-ամյակին նվիրված հանրապետական գիտաժողով, Եր., «Ասողիկ»  հրատ., 2015, էջ 19-21:

18. Խաչատրյան Օ.Մ., Եվս մի ներդրում հայերենագիտության բնագավառում, «Պատմա­բանա­սիրական հանդես»,  հ. 2, 2015, էջ 264-267:

19. Կատվալյան Վ.Լ., Արևելահայ և արևմտահայ լեզվական իրողությունները Բայազետի բարբառում, «Արդի բանասիրության հիմնախնդիրները» միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու /ՎՊՀ/, Եր., «Վարդան Մկրտչյան Ֆեոդորի» ԱՁ, 2015, էջ 130-138:

20. Կատվալյան Վ.Լ., Եղեռնը և հայոց լեզուն, Բանբեր հայագիտության, Եր., «Գիտու­թյուն» հրատ., 2015, Ν 1, էջ 103-113:

 21. Կատվալյան Վ.Լ., Падежные особенности в диалектном армянском языке, Language and culture (Scientific Journal), Ν 13, Kutaisi, 2015, էջ 63-67:

 22. Հովհաննիսյան Լ.Շ.,Արժեքավոր և արդիական աշխատություն, Սեդա Գասպարյանի “ The Armenian Genocide” գրքի մասին (գրախոսություն), «Վէմ», 2015, N1(49), էջ 193-197:

 23. Հովհաննիսյան Լ.Շ., Փավստոս Բուզանդի պատմության մեջ վկայված իրանական ծագում ունեցող մի քանի բառերի շուրջ, «Հանդէս ամսօրեայ», 2015թ. 1-12, էջ 24-31:

 24. Հովհաննիսյան Ն.Գ., Հայ բարբառները և Օտունի լատիներեն-հայերեն բառարանը, «Լեզու և լեզվաբանություն», Եր., 2015, թիվ 1, էջ 64-75:

 25. Մեսրոպյան Հ.Հ., Վարդավառ հասկացության բարբառային բնութագիրը, «Արդի բանասիրության հիմնախնդիրները» միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու /ՎՊՀ/, Եր., «Վարդան Մկրտչյան Ֆեոդորի» ԱՁ, 2015, էջ 179-184:

 26. Մկրյան Ա.Լ., Կազմաբանական բառերով կայուն արտահայտությունների իմաստա­գոր­ծա­ռական առանձնահատկությունները արվեստագիտության տերմինաբանության մեջ (իտալերենի և հայերենի նյութի հիման վրա), ԵՊԼՀ Բանասիրություն-Լեզվա­բա­նու­թյուն, 1(32), Եր., 2015,  էջ 335-346:

 27. Մկրտչյան Գ.Գ., Հայերենի Ը հոդի ծագման և գործառության հարցի շուրջ, Բանբեր Երևանի հա­մալսարանի, Բանասիրություն, 2015 № 2 (17), էջ 35-43:  

 28.  Մկրտչյան Գ.Գ., Հոգնակերտ մասնիկների հնարավոր փոխանցումները միջին հայերե­նում և Մշո բարբառում, «Արդի բանասիրության հիմնախնդիրները» միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու /ՎՊՀ/, Եր., «Վարդան Մկրտչյան Ֆեոդորի» ԱՁ, 2015, էջ 192-199:

 29.  Պապիկյան Ս.Վ., Նուէր և պաշտել բառերի մասին, «Էջմիածին», Ե, 2015, էջ 49-55:

 30. Սարգսյան Մ.Ա., Ընդհանուրլեզվաբանական որոշ հարցերի աստիճանական զար­գա­ցումը Գ. Ջահուկյանի աշխատություններում, «Երիտասարդ լեզվաբանների հան­րա­պե­տա­կան 5-րդ գիտաժողովի նյութեր», Եր., էջ 66-78 : 

 31. Տիոյան Ս.Կ., Թումանյանը թարգմանիչ, Հանրապետական գիտական նստաշրջանի զեկուցումներ, Եր., «Լինգվա», 2015, էջ 40-50:

       զեկուցումներ, Եր., «Լինգվա», 2015, էջ 40-50:

 32. Տիոյան Ս.Կ.., Հայերենի գործնական (practical) դասագրքի անհրաժեշտության մասին, (համահ. Ս.Աբազյան), ԵՊԼՀ հանրապետական գիտաժողովի նյութեր, Ե., «Լինգվա», 2015, էջ 135-141:

        * Հոդվածները հրատարակվել են «Ջահուկյանական ընթերցումներ» միջազգային      գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածուում,  Եր., «Գիտություն»  հրատ., 2015, 225 էջ:

33. Բառնասյան Ջ.Ա., Վանի բարբառում գործառող դերանունները, էջ 175-180։

34. Գալստյան Ա.Ս., Միօրինակացման միտումները հայերենի լեզվա­բանական  տեր­­­­մի­­նա­          համակարգում,  էջ 14-19:

35. Գրիգորյան Ս.Մ., Գրիգոր Տաթևացու «Գիրք հարցմանց»-ի կրոնական և ծիսակարգային  հասկացությունների բառակազմական կաղապարները,  էջ 35-38:

36. Թադևոսյան Հ.Մ., Հիվանդություն  հասկացության բառային  դրսևորումները  

      միջնադարյան բժշկարաններում, էջ 64-68:

37. Թոխմախյան Ռ.Մ., Երկբարբառները  արևմտահայերենում, էջ 65-68:

38. Խաչատրյան Հ.Ռ., Բնակարան, տուն, կահ-կարասի իմաստային-թեմատիկ խմբի

      բառանունները Գեղարքունիքի մարզի խոսվածքներում, էջ 69-80:

39. Խաչատրյան Հ.Ռ., Տուն և հյուղ հասկացությունների բառանունների բարբառային

      բնութագիրը, էջ 74-80:

40. Կատվալյան Վ.Լ., Ռուսերեն փոխառություններ Բայազետի բարբառում, էջ 81-88:

41. Համբարձումյան Վ.Գ.,  Ստուգաբանություն. հ.ե. *reg' > հայ. (ա)ռա(կ/ծ), էջ  89-94:

42. Հովհաննիսյան Լ.Շ.,  «Փարաւոն»  բառի  շուրջ, էջ 95-98:

43. Հովհաննիսյան Ն. Գ., Բառիմաստային փոփոխություններ նույնանիշների` XVIII դարից

      ավանդված ձեռագիր բառարաններում, էջ 99-105:

44. Հովսեփյան Լ. Ս., Ածականների բաղդատականության կարգը  դասական գրաբարում, էջ

      107-113:

45. Մեսրոպյան Հ.Հ., Երեցկին հասկացության բարբառային արտահայտությունները, էջ 121-

      127:

46. Միքայելյան Ժ.Ա., Բայի երկրորդական վերլուծական ժամանակները Կիլիկիայի և 

      Անտիոքի բարբառային միավորներում, էջ 128-134:

47. Մխիթարյան Գ.Մ., Կցուրդ, կացուրդ  և կոնդակ  անվանումները միջնադարյան հայ

      հոգևոր երգարվեստում, էջ 135-139:

48. Սարգսյան Մ.Ա.,  Ընդհանուրլեզվաբանական նորաստեղծ ռուսերեն տերմիններ  Գ.

     Ջահուկյանի «Լեզվի համընդհանուր տեսություն» աշխատության մեջ, էջ 154-159:

49. Սիմոնյան Ն. Մ., Գրաբարի «Զգայական ընկալումներ» իմաստային  խմբի բայերը, էջ 160-

      166:

     * Հոդվածները հրատարակվել են  Հայերենագիտական միջազգային տասներորդ      գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածուում, Եր., «Գիտություն» հրատ., 2015, 390 էջ:

50. Ավետյան Ս.Ռ., Գրական արևմտահայերենում հին հայերենի իւ երկբարբառի

      արտացոլման հարցի շուրջ, էջ 14-21:

51. Բառնասյան Ջ. Ա., Ածանցումը հայերենի բարբառներում. նախածանցներ, էջ  21-26:

52. Բարսեղյան Ա.Գ., Նախադասությունների կապակցման բառական միջոցները

      տեքստում,  էջ 26-33:

53. Գրիգորյան Ս.Մ., Գրիգոր Տաթևացու «Գիրք հարցմանց»-ի երաժշտական  

       հասկացությունների իմաստային քննություն, էջ 47-55 :

54. Թադևոսյան Հ.Մ., «Սիրտ» բաղադրիչով նոր կազմություններ միջնադարյան

 բժշկարաններում, էջ 92-97:

55. Խաչատրյան Հ.Ռ., Տանիք հասկացության բառանվանումների գործառական-

     ծագում­նաբանական քննությունը բարբառային հայերենում, էջ 106-116:

56. Կատվալյան Վ.Լ., Բայազետի բարբառում բառասկզբի բաղաձայնական

      հա­ջորդա­կանությունների մասին, էջ 127-133:

57. Հովհաննիսյան Լ.Շ., Լեզուների մասին Եղիշեի մի վկայության շուրջ, էջ 134-140:

58. Հովհաննիսյան Ն.Գ., Նորակազմ բառեր նույնանիշների՝ XVIII դարից ավանդված

      ձեռագիր բառարաններում, էջ 141-148:

59. Մխիթարյան Գ.Մ.,  Մանրուսման եղանակների անվանումները, էջ 185-192:

60. Մկրտչյան Գ.Գ.,  Հայոց Մեծ Եղեռնը հայերենի մի շարք բարբառների վերացման ու    

       տարածական հիմքերի խախտման պատճառ,  էջ 278-289:

61. Չոլաքեան Յ.Մ.,  Արեւմտահայերէնի բաղաձայնական համակարգի արդի վիճակը, էջ     

      204-208:

62. Պապիկյան Ս.Վ.,  Միհր - Մհեր -Վատմիհր բառերի մասին, էջ 209-215:

63. Սարգսյան Ն.Ժ.,  Գործառական ոճերը և խոսակցական լեզուն, էջ 230-237:

64. Սիմոնյան Ն.Մ., Գրաբարի «միտք, մտածողություն» իմաստային խմբի բայերը, էջ 244-   

      249:

65. Սիրունյան Տ.Ղ., Վաղ լատինաբանություններ Քռնայի կենտրոնի թարգմանական

      երկերում  (XIV դ.), էջ 250-258:

66. Սուքիասյան Հ.Վ., Բժշկագիտական տերմինների կանոնարկումը հայերենում, էջ 259-

      267:

67. Տիոյան Ս.Կ., Թոխմախյան Ռ.Մ., Հոլով և հոլովական իմաստ, էջ 268-272:

            *Հոդվածները հրատարակվել են «Հայ գիտական բարբառագիտության 100-ամյակի» գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածուում, /ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ./, – Եր., ԵՊՀ հրատ., 2015, 280 էջ:     

 68. Բառնասյան Ջ.Ա., Արարատյան բարբառի Լոռու խոսվածքում գործառող դերա­նունները (իմաստագործառական քննություն), էջ 30-36:       

69. Խաչատրյան Հ.Ռ., Դիտարկումներ տուն և տնտեսություն իմաստային  դաշտն ար­տա­ցո­լող բառանվանումների շուրջ, էջ17-29:

70. Կատվալյան Վ.Լ., Խոսվածքային առանձնահատկություններ Բայազետի բարբա­ռում,  

     էջ 9-16:

71. Մկրտչյան Գ.Գ., Լեհահայ բարբառի ընդհանուր բնութագիրը և նրա վերացման  

     պատճառները, էջ 54-66:

72. Ղամոյան Լ.Ա., Առօրյա խոսքում գործածվող օտար բառերի և դրանց հայերեն համ­ար-­ ժեք­ների խնդիրը, էջ 37-47:

73. Թադևոսյան Հ.Մ., Բաղադրյալ երկրորդական ներկա ժամանակի բարբառային կիրա­ռություններ ուշ միջնադարի բժշկարաններում, էջ 146-154:

74. Սարգսյան Մ.Ա., Որոշ դիտարկումներ Երևանի խոսակցական լեզվի հասարակական տարբերակվածության վերաբերյալ, էջ 47-53:

 

* Հոդվածները հրատարակվել են  «Արևմտահայերենի արդի վիճակը Սիրիայի հայ        

             համայնքում» ժողովածուում, Եր., «Ասողիկ», հրատ., 2015,  78 էջ : 

75. Թոխմախյան Ռ.Մ., Սիրիայի հայերենի հնչյունական համակարգը, էջ 19-24:

76. Կատվալյան Վ.Լ., Արևմտահայերենի արդի վիճակը Սիրիայի հայ համայնքում, էջ 5-10 :

77. Մարաշլյան Հ.Գ., Արևմտահայերէնի խնդիրները Սուրիոյ մէջ, էջ 65-75:

78. Սաֆարյան Տ.Վ., Պատմական ակնարկ, էջ 11-18:

79. Վարդապետյան Պ.Կ. , Արևմտահայերենի որոշ իրողություններ, էջ 25-29:

80. Քարտաշյան Ա.Լ. , Արևմտահայերենի հատուկ անունների գրության անմիօրինա­կության hարցեր, էջ 30-41:

81. Տիոյան Ս.Կ., Գոյականի հոլովական համակարգը արևմտահայերեն գրավոր և բանավոր խոսքում,  էջ 42-64:

 

 

5. Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ

Տնօրեն՝ բ.գ.թ. Վ.Կատվալյան

Փոխտնօրեն՝ բ.գ.թ. Ն.Հովհաննիսյան

Գիտքարտուղար՝բ.գ.թ. Ա.Աբրահամյան

Էլեկտրոնային փոստ՝ inslang@sci.am

Կայքէջ՝ http://language.sci.am

Մասնագիտական խորհուրդ՝ 019 «Լեզվաբանություն»

Նախագահ՝ թղթ.անդամ Լ.Հովհաննիսյան, գիտքարտուղար՝ բ.գ.թ Ն.Սիմոնյան

 

6. Տվյալներ կադրերի վերաբերյալ.

▪ Հաշվետու տարում աշխատանքի է ընդունվել  մեկ  երիտասարդ մասնագետ,

աշխատանքից ազատվել  է  երկու երիտասարդ մասնագետ:

▪ Գիտաշխատողների թվաքանակը մինչև 35 տարեկան՝ 11,   35-60՝ 19,  60 և ավելի տարիքի` 30 :

7. Հաշվետու տարում 019 ծածկագրով մասնագիտական խորհրդում պաշտ­պանվել են 13 թեկնածուական ատենախոսություններ, այդ թվում՝ երեքը ինստիտուտի հայ­ցորդ­ներ:

8. Ինստիտուտի գիտական կադրերից  համատեղությամբ աշխատում են ՀՀ տար­բեր գիտակր­թա­կան կազմակերպություններում և բուհերում: Համատեղող գիտաշ­խա­տա­կից­ների թվաքանակն ըստ կազմակերպությունների՝ ԵՊՀ`1, Էջմիածնի Գևորգյան հոգևոր ճեմարան` 1, Խ.Աբովյանի անվ. ՊՄՀ` 1, ԵՊԱՀ՝ 1, Սլա­վո­նա­կան համալ­սա­րան`1, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ` 1, ԵՊՃՀ`1, Գավառի պետական համալ­սարան՝ 1, Մա­­տենադարան՝ 1:

2015 թ. Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը գիտական տարբեր միջո­ցա­ռում­ներով նշեց անվանի լեզվաբան, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Գ.Ջահուկյանի ծննդյան 95-ամյակը: Այդ շրջանակներում հունիսի 4-5-ը ինստիտուտում անցկացվել է «Ջահուկ­յանա­կան ընթերցում­ներ» միջ­ազ­­գային գիտա­ժողով, որի աշխատանքներին մասնակցել են ոլոր­տի մասնագետներ Հայաստանից և արտերկրից: Մարտի 26-ին ինստիտուտում կազմակերպվել է հանրապետական գիտական նստաշրջան՝ նվիրված մեծանուն լեզվա­բան, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ս. Աբրահամյանի ծննդյան 90-ամյակին:

Հայաստանի, Արցախի և արտասահմանի գիտական հանրության մի շարք ներկայա­ցուցիչներ զե­կու­ցում­­ներով հանդես են եկել ինստիտուտի կազմակերպած «Հայոց լեզուն՝ եղեռնազարկ» (26.06.15),  Հայերենագիտական միջազգային տասներորդ  (07.10-09.10.15) գիտա­ժողովներում: Երիտասարդ հետազոտողները զեկուցումներով մասնակցել են ինս­տի­տուտի կազմակերպած ամեն­ամյա՝ Երիտասարդ լեզվաբանների հան­րա­­­պետա­կան հինգերորդ գիտա­ժո­ղովի (18.10.2015) աշխատանք­ներին: Ինստիտուտը նոյեմբերի 11-12-ը Մ.Աբեղ­յանի անվան գրա­կանության ինստիտուտի հետ համատեղ կազմակերպել է գիտական նստա­շրջան՝ նվիր­ված ականավոր հայագետ Մանուկ Աբեղյանի ծննդյան 150-ամյակին:

Ինստիտուտի գիտաշխատողները զեկուցումներով հանդես են եկել միջ­ազ­գային և հանրապետական գիտական միջոցառումներում, մասնավորապես ԵՊՀ  կազմակերպած գիտա­ժողով­ներում՝ նվիրված Գ. Ջահուկյանի ծննդյան 95 (02.04.15) և Մ.Աբեղյանի ծննդյան 150-ամյակ­ներին (14-15.10.15), Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության  և ԵՊՀ-ի համատեղ կազմակերպած «Արդի հայերենի հիմնախնդիրներ» խորագրով միջազգային գիտաժո­ղո­վում (18-19.11.2015), Վանաձորի պետական համալսարանի կազմակերպած «Արդի բանասիրության հիմնախնդիրներ» խորագրով միջազգային գիտաժողովում (04-05.11.2015), Բեյրութի Հայկազեան համալսարանում կայացած «Սուրիոյ հայերը» խորագրով (24.05.15-27.05.15) և ՌԴ Ս.Պետերբուրգի լեզվաբանական հետազոտու­թյունների ինստիտուտի կազմակերպած «Հայերենի լեզվական  կապերը դարերի ընթացքում» թեմայով միջազգային (12.05.15-15.05.15) գի­տա­­ժողովներում :

Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը համագործակցում է ՀՀ բուհերի և ավագ դպրոցների հայա­գի­տա­­կան ամբիոնների հետ: 2015 թ. դեկտեմբերին լեզվի ինստիտուտի, Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի և ԵՊԲՀ «Հերացի» ավագ դպրոցի միջև կնքվեց համագործակցության եռակողմ հուշագիր:  

Ինստիտուտը համագործակցում է ՀՀ սփյուռքի նախարարության հետ. 2015թ. ինստիտուտի չորս գիտաշխատողներ նախարարության պատվերով կատարել են «Գրական արևմտահայերենի և ՀՀ տարածքում գործառող կը ճյուղի բարբառների առնչու­թյուն­ները» թեմայով հետազոտություն, որի արդյունքները կհրատարակվեն առանձին գրքով:

Ինստիտուտը ՀՀ  սփյուռքի նախարարության հետ համատեղ կազմակերպել է «Մեր լեզուն մեր հայրենիքն է» խորագրով գիտաժողով (21.02.2015)՝ նվիրված Մայրենիի օրվան  (21.02.2015), նաև «Արևմտահայերենի և արևելահայերենի մերձեցման խնդիրներ» (29.07-30.07­.15) խորագրով միջազգային գիտաժողով, որին մասնակցում էին անվանի լեզվաբաններ, հայագետներ,  լեզվի հիմ­նահարցերով զբաղվող մասնագետներ:

2015 թ.  լեզվի ինստիտուտում հյուրընկալվել են ԱՄՆ Միչիգանի համալսարանի հայագիտության ամբիոնի վարիչ պրոֆեսոր Գևորգ Բարդակչյանը,  Փարիզի արևելյան լեզուների և քաղաքակրթությունների ինստիտուտի (ԻՆԱԼՔՕ) հայագիտության բաժնի վարիչ պրոֆեսոր Անահիտ Տոնապետյանը, Կանադայի ՄաքԳիլ համալսարանի պրոֆեսոր Դորա Սաքայանը, եգիպտահայ մտավորական, հասարա­կական գործիչ Պերճ Թերզյանը, որոնց հետ քննարկվել են երկկողմ ­գոր­ծակ­ցության հարցեր, համատեղ գիտական աշխատանքներ կատարելու ծրագրեր:

Ինստիտուտը մայրե­նիի անաղրտության պահպանման նպատակով  համա­գոր­ծակցում է «Էկոնոմիկա և իրավունք» ամսագրի հետ՝ վարելով «Գրական լեզվի նորմերից շեղումներ՝ գրավոր և բանավոր խոսքում» բաժինը:  

   Լեզվի ինստիտուտի մի շարք գիտաշխատողներ տարբեր բուհերի աշխատա­կից­ների ատենախոսությունների գիտական ղեկա­վարներ են, իսկ որոշ բուհերի դասա­խոս­ներ ղեկավարում են լեզվի ինստիտուտի ասպիրանտների և հայցորդների ատենա­խո­սա­կան աշխատանքները:

 

Աղյուսակ 2

2015 թ. թեմատիկայի ամփոփ տվյալներ

 

 

 

 

Աղյուսակ 3

 

 

Աղյուսակ 4

Աշխատակիցների արտասահման, այդ թվում` ԱՊՀ  երկրներ,

կատարած գործուղումները

 

 

Աղյուսակ 5

 

 

 

 

 

 

 

 

Աղյուսակ 7

 

 

Աղյուսակ 8

 

 

Աղյուսակ 9

 

 

                                                                                                                                                

Աղյուսակ10

 

 

 

 

Աղյուսակ 11

 

 

 

 

 

 

Проведено всестороннее исследование лексики армянского языка в соответствии с разными этапами развития языка и разными пластами  языка, семантическими группами и сферами функционирования, рассмотрены этимологические, семантические и функциональные особенности отдельных лексических единиц, предложены уточнения и дополнения. В рамках темы «Задачи изучения и нормирования современного восточноармянского и западноармянского» (рук. к.ф.н. Н.Саргсян) завершено изучение религиозно-церковной лексики. Термины рассматривались с диахронической точки зрения, начиная с 5-го века по наши дни. Особое внимание уделено  семантическим изменениям, выявленным  с различных точек зрения, исследованы как слова, перешедшие из индоевропейского праязыка, так  и ассирийские, еврейские, греческие, иранские заимствования.

Завершено изучение  армянской кинематографической терминосистемы, проведено структурно-семантическое и функциональное систематизированное исследование терминов  этой группы. Составлен словарь неологизмов современного армянского языка, включающего около 1600 новых слов, с соответствующими лексико-грамматическими пометами и с примерами из источников.

В рамках темы «Изучение армянских диалектов» (рук. к.ф.н. В. Катвалян) проведена работа по изучению диалектных проявлений  лексических и диалектных единиц, представляющих отдельные понятия различных семантических групп, выявлены особенности ряда понятий, словоформ, лексики, выражающих религиозные убеждения. Обобщено изучение религиозно-церковной лексики в армянских диалектах, проведена ее семантико-функциональная классификация, исследование   синонимических рядов и фразеологических и фольклорных единиц, функциональный анализ фонетических вариантов.

В рамках темы «Вопросы общего,  сравнительного и прикладного языкознания» (рук. д.ф.н. В.Амбардзумян) проведены лексико-исследовательские и этимологические уточнения и дополнения, исследование незафиксированных в словарях слов грабара, аналитического словообразовательного типа, изучение аналитического типа словообразования грабара, изучение и этимологическая классификация некоторых семантических групп лексики грабара. В соответствии с взаимовлиянием  сферы, структуры, формы  и семантики исследованы и  классифицированы созданные Г.Джаукяном  русские термины по языкознанию. Исследованы и научно оценены отдельные труды по армянской лексикографии.

В рамках темы «Вопросы исторического развития армянского языка» (рук.к.ф.н. Г.Мхитарян) проведено изучение ряда новообразований, диалектных и заимствованных слов , использованных в различных трудах на грабаре и среднеармянском. Исследован ряд слов иранского происхождения, изучением словарей выделены лексико-семантические  развития и новообразования, рассмотрены относящиеся к разным семантическим группам названия понятий и их словообразовательные структуры и семантические особенности, среднеармянские заимствования, диалектные слова и словоформы в колофонах рукописей.

 

 

                 

 2. Основные результаты, полученные по базовому финансированию

• В рамках темы «Изучение армянских диалектов» (рук. к.ф.н. В.Катвалян) выполнены работы по оцифровке диалектных материалов, исследование отдельных гра­мма­тических, лексических явлений в диалектах, изучение различных семантических групп (в рамках тематического финансирования), сравнительное исследование армянских диалектов, исследование отдельных диалектных явлений.

Завершен ввод материалов по понятийно-лексическим изоглоссам. Старший научный сотрудник  к.т.н. Урутян составил программу по вводу грамматических изоглоссов в рам­ках темы  «Армянский диалектологический  атлас» (введены материалы 20-и  тетра­дей).

Завер­шены научные темы: А.Месропян «Религиозно-церковная лексика в армянских диалек­тах», В.Катвалян «Диалект Баязета и его языковые взаимовлияния с окружа­ющими  диалектами», С.Микаелян «Проявления влияния арабского языка в армянских говорах Антиохии».

• В рамках темы «Вопросы исторического развития армянского языка»  (рук. к.ф.н. Г.Мхитарян) продолжены работы по изучению лексики грабара и среднеармянского языка, в частности проведено исследование  слов, имеющих иранское происхождение в труде Пафстоса Бузанда,  толкование слов, имеющих единичное употребление в  перевод­ной литературе 5-го века, исследование семантических изменений синонимов в руко­писных словарях  XVIII в., музыкальных терминов, употребляемых в армянском средне­веко­вом певческом искусстве, изучение ранних латинизмов  в переводных трудах (XIV в.), проводились наблюдения над  диалектными явлениями в языке лечебников позднего средневековья.

• В рамках темы «Вопросы исследования и нормирования восточно­армянс­кого и западноармянского» (рук. к.ф.н Н.Саргсян) проведены работы по изучению синтакси­чес­ких и стилистических особенностей текста, изучению названий поня­тий, представляющих  семантическое поле «одежда», проведены наблюдения по классификации многочленных сложных предложений.

Завершена тема «Исследование религиозно-церковной лексики». Опубликована работа «Словарь театральных и кинематографических терминов».

Завершены работы по составлению и редактированию словаря неологизмов. Опубликован первый выпуск «Новых слов», охватывающий приблизительно 1600 неологизмов.

• В рамках темы «Вопросы исследования и нормирования восточноармянского и западноармянского» (рук. член-корр. НАН РА  А.Саргсян) продолжены исследования фонетической структуры, лексики, компьютерной терминологии, современного состояния западноармянского языка. Издано исследование «Современное состояние западно­армяс­кого  в армянской диаспоре Сирии».

• В рамках темы «Вопросы общего и сравнительного и прикладного языкозна­ния»­ (рук. д.ф.н.В.Амбардзумян) проведены лексико-исследовательские этимо­логи­­ческие исследования, подготовлено около 100 словарных статей для этимологического словаря армянс­кого языка, классифицированы около 150 лингвис­тических русских терминов, созданных Г.Джаукяном, изучены категория срав­не­ния в классическом грабаре и  семан­тичес­кая группа глаголов «эмоционального восприятия»,  проведены наблюдения по вопросу возникновения дифтонга ւո (uo) в древнеармянском.

Обобщена научная тема «Общие лингвистические взгляды Г.Джаукяна».

 

• В рамках темы «Вопросы общего и сравнительного и прикладного языкознания» (рук. к.т.н. А.Манукян) продолжены работы по составлению и редактированию элек­тронных конкордансов. Введен, отредактирован и составлен конкорданс  100 страниц текста  Анания Ширакаци «Космология и календарь», охватывающий первые 10 букв алфа­вита. Проведены экспериментальные исследования по определению фонетических единиц речи.

 

В рамках завершения темы «Диалектная панорама  марза Гехаркуник» (рук. к.ф.н. В.Катвалян) определены  диалектные характеристики населенных пунктов марза Гехаркуник, наделенные диалектным и фольклерным богатым материалом . Получена цельная картина распространения функционирующих диалектных  характеристик и диалектных  единиц . Исследование позволило зафиксировать современное состояние диалектного армянского языка в марзе Гехаркуник, выявить ряд особенностей  и тенденции развития диалектных говоров Баязета, Диадина, Муша и Карабаха. В процессе исследования выявлены также интересные диалектные явления, ранее незамеченные или не получившие должного внимания. Замечено также, что  в населенных пунктах марза Гехаркуник диалект поддерживает  фонетические и грамматические характеристики, диалекты развиваются в естественном русле, имея в частности естественные изменения  в лексике.

Результаты выполнения темы «Диалектная панорама  марза Гехаркуник» представлены в труде объемом приблизительно в 250 страниц, который готовится к печати.

 

 

Report

On the main results of scientific and scientific-organizational activities of the Institute of Language after H. Acharyan of NAS RA 2015

            A comprehensive study of the Armenian vocabulary has been carried out according to the different development stages and different linguistic layers, semantic groups and functional spheres. Etymological, semantic and functional peculiarities of separate word units has been studied, clarifications and additions has been suggested. Within the frame of the theme “Problems of Study and Classification of Modern Eastern and Western Armenian” (supv. PhD N. Sargsyan) the study of clergical vocabulary of Armenian has been finished. The terms of the field were observed from the diachronic perspective starting from the 5^th century to present day.   Of particular importance have been the semantic changes those words done by different basis, have been studied not only words from IE proto-language, but also borrowings from Assyrian, Hebrew, Greek and Iranian languages.  The study of Armenian cinematographic terminology has been completed, complete structural-semantic and functional study of the terms has been carried out.  A dictionary of Modern Armenian neologisms has been compiled, which includes  about 1600 new words, with relevant grammatical explanations and original examples, referring to various functional fields of language.

Within the frames of the theme “Study of Armenian Dialects” (supv. PhD V. Katvalyan) investigation of separate concepts and phrasiological units, dialectical manifestations of different semantic fields has been carried out, a number of words for different concepts in Armenian dialects and the peculiarities of religious vocabulary have been put forward.  The study of clergical vocabulary in Armenian dialects has been summed up, a semantic-functional classification of clergical vocabulary, an investigation of synonymic sets and phrasiological and folkloristic units, functional analyses of phonetic variants have been carried out.

 Within the frames of the theme “Problems of General Comparative and Applied linguistics” (supv. Doctor V. Hambardzumyan) etymological clarifications and additions have been done, investigation of words of Grabar authors, which have not been recorded in dictionaries, investigation of analytical word formation of Brabar have been done, study of some semantic groups of Grabar word-stock and etymological classification have been carried out.  Russian linguistic terms created by G. Jahukyan have been classified according to fields, structure, type and meaning. Separate works of Armenian lexicography have been studied and scientifically evaluated.

Within the frames of the theme “Problems of the Historical development of Armenian Language” (supv. PhD G. Mkhitaryan) a study of a number of newly formed, new, dialectical and foreign words used in different works of Grabar and Middle Armenian has been carried out. A number of words of Iranian origin have been analyzed, by studying dictionaries newly formed and developed words have been reported, names of concepts of different semantic groups and their word formation structures, semantic peculiarities, borrowings of Middle Armenian, dialectical words and word forms in manuscripts have been viewed

 

              Ինստիտուտի տնօրեն՝                                         Վ.Լ.Կատվալյան

             Գիտական քարտուղար՝                                          Ա.Ա.Աբրահամյան