Սույն թվականի մարտի 22- ին ԳԱԱ Հ. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտում տեղի ունեցավ սեմինար-քննարկում՝ նվիրված «Արևելահայերենի շարահյուսական ծառերի շտեմարան» նախագծին (http://armtreebank.yerevann.com/): Նշենք, որ նախագիծն իրականացվում է ՀՕՖ «Գիտության և կրթության հայկական ազգային հիմնադրամի» (ANSEF) դրամաշնորհային ծրագրերի շրջանակում։
ԳԱԱ լեզվի ինստիտուտը հյուրընկալել էր նախագծի կատարողներին: Զեկուցումով հանդես եկավ բ.գ.թ., դոցենտ Մարատ Յավրումյանը: Նա ներկայացրեց Universal Dependencies (UD) ստանդարտներին համապատասխան արևելահայերենի շարահյուսական կախումների ծառերի ArmTDP շտեմարանի (treebank) մշակման ընթացքը և առաջին արդյունքները։
Նշվեց, որ նախագծի իրականացման մեկ տարվա ընթացքում ստանդարտացվել և ձևայնացվել են հայերենում բառանջատման և նախադասությունների սահմանազատման չափանիշները, ավարտվել բառամթերքի խոսքիմասային բաժանման և ձևաբանական հատկանիշների պիտակավորման (POS tagging), ինչպես նաև նախադասությունների շարահյուսական ծանոթագրման համակարգի մշակման (parsing) աշխատանքները (http://universaldependencies.org/hy/)։
Բանախոսը ներկայացրեց 10k բառանիշը գերազանցող կախվածության ծառերի նմուշային շտեմարանը, ինչպես նաև հայերենի լեզվական տվյալների նկարագրության որոշ առանձնահատկություններ, որոնք պայմանավորված են UD ստանդարտների տիպաբանական բնույթով։
Սույն նախագիծն իրականցվում է «ԵրևանԷն» (YerevaNN - http://yerevann.com/) մեքենայական ուսուցման խնդիրներում մասնագիտացող հետազոտական լաբորատորիայի հետ սերտ համագործակցությամբ և շարունակական բնույթ է կրելու: Սույն թվականի ապրիլից CoNLL 2018 Shared Task-ի շրջանակում (http://universaldependencies.org/conll18/) ավելի քան 60 այլ լեզուների հետ մեկնարկելու են արևելահայերենի՝ որպես բնական լեզվի մշակման (natural language processing) UDPipe և/կամ Syntaxnet գործիքների ադապտացման աշխատանքները։
Սեմինարը բավական հետաքրքիր էր և բովանդակալից: Ծավալվեց ակտիվ քննարկում, ինստիտուտի աշխատակիցները հանդես եկան առաջարկներով և դիտարկումներով, նախանշվեցին այն հիմնական ուղղությունները, որոնք կարող են օգտակար լինել շտեմարանի ընդլայնման գործում։
Ամփոփելով ՀՀ ԳԱԱ լեզվի ինստիտուտի տնօրեն Վ. Կատվալյանը կարևորեց նմանօրինակ նախագծերի իրականացումը և ինստիտուտի համապատասխան բաժինների հետ ավելի սերտ համագործակցելու անհրաժեշտությունը։
Դոկտորական ատենախոսություն Մհեր Սուրենի Քումունց
Մհեր Սուրենի Քումունց «Արցախ-Սյունիքի բարբառային բառապաշարը»
(դոկտորական) Ժ.02.01 «Հայոց լեզու»
05.12.2025, ժ.15-ին
...
