- Համեմատիր, որոշիր գրաբարյան հորդորական հրամայական ժամանակաձևի կազմության յուրահատկությունը.
երկրորդ ապառնի հորդորական հրամայական
գրել
գրեցից գրեսցուք - -
գրեսցես գրեսջիք գրեսջի՛ր գրեսջի՛ք
գրեսցէ գրեսցեն - -
տեսանել
տեսից տեսցուք - -
տեսցես տեսջի՛ք տեսջի՛ր տեսջի՛ք
տեսցէ տեսցեն - -
բազմել /ի/
բազմեցայց բազմեսցուք - -
բազմեսցիս բազմեսջիք բազմեսջի՛ր բազմեսջի՛ք
բազմեսցի բազմեսցին
փախչել /ի/
փախեայց փախիցուք - -
փախիցես փախիջիք փախիջի՛ր փախիջի՛ք
փախիցէ փախիցեն - -
գնալ
գնացից գնասցուք - -
գնասցես գնասջիք գնասջի՛ր գնասջի՛ք
գնասցէ գնասցեն - -
թողուլ
թողից թողցուք - -
թողցես թողջիք թողջի՛ր թողջի՛ք
թողցէ թողցեն - -
2. Համեմատիր, որոշիր գրաբարյան հորդորական հրամայական ժամանակաձևի իմաստային յուրահատկությունը.
գրաբար աշխարհաբար
գրեսջի՛ր գրե՛ս, կգրե՛ս, պիտի գրե՛ս, գրի՛ր
տեսջի՛ր տեսնե՛ս, կտեսնե՛ս, պիտի տեսնե՛ս, տե՛ս
բազմեսջի՛ր բազմե՛ս, կբազմե՛ս, պիտի բազմե՛ս, բազմի՛ր
փախիջի՛ր փախչե՛ս, կփախչե՛ս, պիտի փախչե՛ս, փախի՛ր
գնասջի՛ր գնա՛ս, կգնա՛ս, պիտի գնա՛ս, գնա՛
թողջի՛ր թողնե՛ս, կթողնե՛ս, պիտի թողնե՛ս, թո՛ղ
Վարժություն 41. Հետևյալ բայերը խոնարհիր հորդորական հրամայական ժամանակաձևով.
ուսանել /ի/, գտանել, արգելուլ, ելանել, զբօսնուլ, իջանել, բուսանել /ի/, հասանել, թողուլ, ջեռնուլ, տեսանել, կիզուլ, անսալ, գոհանալ, մերձենալ, իմանալ, խնդալ, մնալ, բրել, գրաւել, կաքաւել, վազել, բազմել /ի/, ծիծաղել /ի/, թռչել, մածնուլ, կորնչել, երկնչել, խափնուլ, հանգչել, ցասնուլ, մարտնչել, հարթնուլ:
3. Համեմատիր, որոշիր գրաբարյան եզակի սեռական և տրական հոլովների կազմության յուրահատկությունները՝ ըստ առանձին բառախմբերի.
աշխարհաբար գրաբար
տիտանի/ն/ տիտանայ
Հայկի/ն/ Հայկայ
Վարդանի/ն/ Վարդանայ
ձկան/ը/ ձկան
կողմի/ն/ կողման
ծաղկի/ն/ ծաղկան
աստղի/ն/ աստեղ
եզրի/ն/ եզեր
կայսրի/ն/ կայսեր
հացի/ն/ հացի
սրտի/ն/ սրտի
ձայնի/ն/ ձայնի
լույսի/ն/ լուսոյ
ձորի/ն/ ձորոյ
մարմնի/ն/ մարմնոյ
ծովի/ն/ ծովու
արջի/ն/ արջու
ձագի/ն/ ձագու
Ծանոթություն: Գրաբարում սովորաբար եզակի սեռականը և տրականը ձևով նույնական են: Տարբերություն դրսևորվում է երկու դեպքում. ա/ երբ տրականը ունենում է ում հոլովակերտ /սեռ. հնոյ – տր. հնում, սեռ. նորոյ – տր. նորում, սեռ. աջոյ – տր. աջում/, բ/ երբ սեռականում բառերը ջ հոլովակերտ չեն ունենում, իսկ տրականում ունենում են /ուղղ. տեղի – սեռ. տեղւոյ – տր. տեղւոյ կամ տեղւոջ, ուղղ. տարի – սեռ. տարւոյ – տր. տարւոյ կամ տարւոջ, ուղղ. Այգի – սեռ. այգւոյ – տր. այգւոյ կամ այգւոջ/:
5.Համեմատիր, որոշիր գրաբարյան հոգնակի սեռական և տրական հոլովների կազմության յուրահատկությունները.
աշխարհաբար գրաբար
եզակի հոգնակի
տիտանների/ն/ տիտանայ տիտանաց
ձկների/ն/ ձկան ձկանց
աստղերի/ն/ աստեղ աստեղց
ձայների/ն/ ձայնի ձայնից
մարմինների/ն/ մարմնոյ մարմնոց
ձագերի/ն/ ձագու ձագուց
6. Հիշիր, որ սեռական հոլովը արտահայտում է պատկանելության գաղափար, իսկ տրական հոլովը՝ հանգման, և տարբերակիր հոլովական իմաստները հետևյալ նախադասություններում.
սեռական հոլովով տրական հոլովով
Պատմեաց իշխանացն զպատգամս թագաւորին: Ասաց թագաւորին Հայոց:
Լո’ւր, որդեա’կ, խրատու հօր քո: Լո’ւր, որդեա’կ, հօրն:
Վարժություն 42. Թարգմանիր աշխարհաբար.
Գիտասջի’ր` զի որ օր հասանէ յերկիրն Հայոց, զնոյն ձայն ածէ ընդ քեզ: Յորժամ կոչիցէ ոք զքեզ ի հարսանիս կամ ի կոչունս, երթիջի’ր, բազմեսջի’ր ի յետին տեղւոջ: Ի լիութեան ժամանակի զսով յիշեսջի’ր եւ յաւուր մեծութեան` զաղքատութիւն: Եւ արդ գիտասջի’ք, եթէ սրով և սովով և մահուամբ սատակեսջիք: Թօթափեսջի’ք զփոշին յոտից ձերոց: Ցաւովք և տրտմութեամբ որդիս ծնջի’ր: Որպէս կամիք թէ արասցեն ձեզ մարդիկ, այնպէս արասջի’ք եւ դուք նոցա: Ժողովեցաւ անդ բազմութիւն արանց եւ կանանց: Օրհնութիւն հօր հաստատէ զտուն որդւոյ եւ անէծք մօր խախտեն ի հիմանէ: Զօրավիգն լեր ծերութեան հօր քո: Պատմեցէ’ք զայս եղբարց եւ քերց իմոց: Ուսարո’ւք յինէն, զի հեզ եմ եւ խոնարհ սրտիւ: Առն մարդոյ չէ պարտ ծածկել զգլուխ իւր, զի պատկեր եւ փառք Աստուծոյ է: Մի’ երկնչիր, բայց միայն հաւատա’: Յաստուծո’յ երկիր եւ զպատուիրանս նորա պահեա’: Փախերո’ւք ի կռապաշտութենէ: Հեծան այր իւրաքանչիւր ի ջորւոջ իւրում եւ փախեան: Ընկեա’ ի Տէր զհոգս քո եւ նա կերակրէ զքեզ: Հրաման տայր Վասակայ իւրում սպարապետին` կազմել զամենայն զզօրս իւր: Ծանի’ր զքեզ: Ժամանակ եհաս յատանելոյ, ձայն տատրակի լսելի եղեւ յերկրի մերում: Մարդ ի պատուի էր եւ ոչ իմացաւ, հաւասարեաց անասնոց անբանից: Խրատեա’ զիմաստունն եւ սիրեսցէ զքեզ, զանմիտն` եւ յաւելցէ ատել զքեզ: Զքառասուն եւ զվեց ամ շինեցաւ տաճարն Երուսաղեմի եւ տեւեաց ամս չորեքհարիւր քառասուն եւ երկուս: Յիսուս յետ յարութեան իւրոյ երեւեցաւ մետասան աշակերտացն: Ասասջի’ք` ողջոյն տանս այսմիկ:
7.Գրավոր շարադրիր դասի ամբողջական բովանդակությունը՝ ներկայացված նյութից օրինակներ բերելով և պատասխանելով հետևյալ հարցերին.
