ԴԱՍ Է. Կրավորաձև խոնարհումը գրաբարում. հայցական և բացառական հոլովներ

  1. Համեմատիր, որոշիր  գրաբարի  ներկա ժամանակաձևում Ե  լծորդության բայերի ներգործաձև և կրավորաձև խոնարհումների տարբերությունը.

 

                     ներգործաձև                                             կրավորաձև    

 աշխարհաբար     գրաբար                  աշխարհաբար      գրաբար

         շարժում եմ        շարժեմ                      շարժվում եմ          շարժիմ

         շարժում ես        շարժես                      շարժվում ես          շարժիս

         շարժում է          շարժէ                         շարժվում է             շարժի  

         շարժում ենք      շարժեմք                    շարժվում ենք        շարժիմք

         շարժում եք        շարժէք                       շարժվում եք          շարժիք

         շարժում են        շարժեն                       շարժվում են          շարժին

 

  1. Համեմատիր, արձանագրիր գրաբարի ներկա ժամանակաձևում Ա և Ու լծորդությունների բայերի ներգործաձև և կրավորաձև խոնարհումների ընդհանրությունը.

 

         աշխարհաբար                                                                 գրաբար 

ներգործաձև           կրավորաձև                               ներգործաձև և կրավորաձև 

մոռանում եմ           մոռացվում եմ                                          մոռանամ

մոռանում ես           մոռացվում ես                                          մոռանաս

մոռանում է             մոռացվում է                                             մոռանայ

մոռանում ենք        մոռացվում ենք                                         մոռանամք

մոռանում եք          մոռացվում եք                                           մոռանայք

մոռանում են          մոռացվում են                                           մոռանան

 

         աշխարհաբար                                                        գրաբար 

 

ներգործաձև           կրավորաձև                               ներգործաձև և կրավորաձև 

 

թողնում եմ               թողնվում եմ                                                 թողում

թողնում ես               թողնվում ես                                                 թողուս

թողնում է                 թողնվում է                                                    թողու

թողնում ենք             թողնվում ենք                                               թողումք

թողնում եք               թողնվում եք                                                 թողուք

թողնում են               թողնվում են                                                 թողուն  

 

Ծանոթություն:  ա/ Ե լծորդության չեզոք /գործողության կատարման համար կրող առարկա չպահանջող/ բայերը կրավորաձև չեն խոնարհվում: Նման բայերից են, օրինակ, ելանել, կաքաւել, վազել, մտանել և այլն:  բ/ Ա և Ու լծորդությունների չեզոք բայերը կրավորաձև խոնարհման իմաստ արտահայտել չեն կարող: Նման բայերից են. գնալ, դողալ, ընթանալ, զարթնուլ, զբօսնուլ, ուռնուլ  և  այլն: 

 

Վարժություն  12.  Ե խոնարհման  առաքել, բուժել, գրել, պահել, սիրել, գտանել, տեսանել  բայերը գրաբարյան ներկա ժամանակաձևով խոնարհիր ներգործաձև  և  կրավորաձև: 

 

  1. Համեմատիր, որոշիր  Ի  լծորդության բայերի ներկայի ձևերի  և  Ե լծորդության բայերի կրավորաձև խոնարհման ձևերի ընդհանրությունը և դրանց իմաստային տարբերությունը.

             աշխարհաբար            գրաբար                    աշխարհաբար        գրաբար

     

        Ե լծորդութ.         Ի լծորդութ.                     Ե    լծորդություն, կրավորաձև                                                                                                                                                   ծիծաղում եմ               ծիծաղիմ                                բուժվում եմ             բուժիմ 

       ծիծաղում ես               ծիծաղիս                                բուժվում ես             բուժիս

       ծիծաղում է                  ծիծաղի                                  բուժվում է               բուժի

       ծիծաղում ենք             ծիծաղիմք                              բուժվում ենք           բուժիմք

       ծիծաղում եք               ծիծաղիք                                 բուժվում եք             բուժիք 

       ծիծաղում են               ծիծաղին                                 բուժվում են             բուժին                        

 

 

 

  1. Համեմատիր,  ուշադրություն դարձրու Ի լծորդության որոշ բայերի /խօսիմ, համարիմ, դատիմ, խորհիմ, սկսանիմ, ծնանիմ/  իմաստային հնարավորությունների վրա.

 

գրաբար                             աշխարհաբար

համարիմ                  համարում եմ / համարվում եմ

համարիս                  համարում ես / համարվում ես

համարի                    համարում է / համարվում է

համարիմք                համարում ենք / համարվում ենք

համարիք                  համարում եք / համարվում եք

համարին                  համարում են / համարվում են

 

  1. Համեմատիրորոշիր հայցական հոլովի ձևավորման յուրահատկությունները գրաբարում.

            գրաբար                        աշխարհաբար                գրաբար

/ հացը                   հաց / զհաց                     հացեր / հացերը            հացս / զհացս

/ տունը               տուն / զտուն                  տներ / տները                 տունս / զտունս

/ դաշտը            դաշտ / զդաշտ               դաշտեր / դաշտերը       դաշտս / զդաշտս

 

  1. Համեմատիրորոշիր բացառական հոլովի ձևավորման յուրահատկությունները գրաբարում.

 

              գրաբար                        աշխարհաբար                գրաբար

              ի սրտէ                         սրտերից                          ի սրտից

              ի կայսերէ                    կայսրերից                       ի կայսերց

              ի գագաթանէ               գագաթներից                   ի գագաթանց

              ի ծովէ                            ծովերից                           ի ծովուց

               ի թոռանէ                      թոռներից                        ի թոռանց

             ի քաջէ                           քաջերից                          ի քաջաց

            ի ծառայէ                      ծառաներից                     ի ծառայից

 ա/ երբ բառը եզակի սեռականում վերջավորվում է այ կամ ոյ խմբով  /Գեղամ – Գեղամայ, սէր – սիրոյ/, բացառականում  է  մասնիկ չի ունենում. ի Գեղամայ /Գեղամից/, ի սիրոյ /սիրուց/, բ/ բացառական հոլովի  ի  բաղադրիչը նախդիր է, որ նաև տրական, հայցական հոլովների հետ գործածվելով՝ արտահայտում է զանազան հարաբերություններ::                                                

 

 

Վարժություն  13Կարդա և թարգմանիր.

 

Աշակերտքն լսեն զբանս իմ: Տէր խնամէ զարարածս իւր եւ պահէ զնոսա: Ով է սա, որ խօսի զհայհոյութիւնս: Դու ով ես, որ դատիս զեղբայր քո: Մանուկն խնդրէ ջուր: Վարդապետն գովէ զՏիգրան: Արեգակն հանապազ այրի եւ չշիջանի: Զարեգակն եւ զլուսին պաշտեն հեթանոսք: Ոչ հարցանեմք զանմիտս, այլ զիմաստունս: Եթէ ոչ Տէր պահէ զքաղաք, ընդունայն տքնին պահապանք նորա: Երիտասարդք պատուեն զծերս: Որ զիմաստութիւն եւ զխրատ անարգէ, թշուառական է: Կուռք բերան ունին եւ ոչ խօսին, ականջս ունին եւ ոչ լսեն: Դատի Տէր զայնոսիկ, որք դատին զիս: Հողմք սաստիկք մեծամեծ աւերս գործեն: Ընչասէրն չճանաչէ զբարեկամն: Ի սրտէ ելանեն խորհուրդք: Ի ծերոց ուսանիմք զիմաստութիւն: Գողք եւ ոճրագործք պատժին: Օրէնք դնին ի թագաւորաց: Բանայ դուռն ի պահապանաց: Ծնողք խրատեն զորդիս: Որդիք խրատին ի ծնողաց: Յաղթողք պսակին փառօք: Հայր արգելու զնա: Ամենայն գազանք հնազանդին մեզ: Ի հաւատոյ եւ յուսմանէ տգէտք երեւին: Այսօր տեսանի թափուր, դատարկ ի բնակչաց, մերկ ի զարդուց: Կոյր զրկի ի ճառագայթից արեգական: Իւրաքանչիւր ծառ ի պտղոյ ճանաչի:  Այր պակասամիտ արհամարհէ զընկերս: Ամենայն մարմին որպէս հանդերձ մաշի: Հողմ ուր կամի շնչէ, եւ զձայն նորա լսես:  Եւ ի բոցոյն վազէ խարտեաշ պատանեկիկ: Հեռանայ երիտասարդն ի գաւառէն: Նոքա տեսանին ի բազմաց: Տէր փրկէ զմեզ ի չարէն: Նա փրկէ զիս ի վտանգէ: Հատես դու փայտ յանտառէ: Բաժանի հայր յորդւոյ, եւ որդի՝ ի հօրէ, մայր՝ ի դստերէ, եւ դուստր՝ ի մօրէ: Ելանեն վաղվաղակի ի տեղւոջէ իւրեանց: Նոքա ոչ մեռանին ի ծարաւոյ: Իջանէ անձրեւ յերկնից: 

 

Վարժություն  14.  Նախորդ վարժությունից դուրս գրիր դիմավոր բայերը, խմբավորիր ըստ լծորդությունների, տարբերակիր Ե լծորդության  կրավորաձև գործածված բայերը Ի լծորդության բայերից:

 

Վարժություն  15Վարժություն 13-ից  դուրս գրիր հայցական և բացառական հոլովներով գործածված բառերը, առանձնացրու ըստ թվի կարգի:

 

 

  1. Գրավոր շարադրիր դասի ամբողջական բովանդակությունը՝ ներկայացված նյութից օրինակներ բերելով և պատասխանելով հետևյալ հարցերին.

 

  1. Գրաբարի Ե լծորդության բայերի ներկա ժամանակաձևում ինպե՞ս է արտահայտվում կրավորականության իմաստը:
  2. Գրաբարի Ա և Ու լծորդությունների բայերի ներկա ժամանակաձևում ինպե՞ս է արտահայտվում կրավորականության իմաստը:
  3. Ե լծորդության չեզոք բայերը կրավորաձև խոնարհվո՞ւմ  են:
  4. Ա և Ու լծորդությունների չեզոք բայերը կարո՞ղ են արտահայտել կրավորաձև խոնարհման իմաստ:
  5. Ներկա ժամանակաձևում ի՞նչ ընդհանրություն ունեն Ե լծորդության կրավորաձև խոնարհված և Ի լծորդության բայերը:
  6. Ի լծորդության որոշ բայեր կարո՞ղ են նույն վերջավորություններով արտահայտել և ներգործման, և կրման իմաստներ:
  7. Գրաբարի հայցական հոլովը ձևավորման ի՞նչ յուրահատկություններ ունի եզակի և հոգնակի թվերում, որոշյալ և անորոշ առումներում:
  8. Գրաբարի բացառական հոլովը ձևավորման ի՞նչ յուրահատկություններ ունի եզակի և հոգնակի թվերում:
  9. Եզակի բացառականը ե՞րբ չի ունենում  է   վերջնամասնիկը:

 

Հայտարարություններ

  •             Սիրով հրավիրում ենք մասնակցելու    «Արևմտահայերենը 21-րդ դարում. Մարտահրավերներ և հնարավորություններ» խորագրով միջազգային գիտաժողովին, որը տեղի կունենա   2024 թ. նոյեմբերի 7-8-ին ՀՀ ԳԱԱ Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտում: Գիտաժողովը կազմակերպում են ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքը, ԳԱԱ Հ. Աճառյանի...
  •    Հարգելի՛ գործընկերներ,

                Սիրով տեղեկացնում ենք, որ ՀՀ ԳԱԱ Հ. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը   2024 թ. հոկտեմբերի 10-ին հրավիրում է «Բառագիտության արդի խնդիրներ» խորագրով հանրապետական գիտաժողով՝ նվիրված Հայկ Ամալյանի 100-ամյակին:

             Գիտաժողովին զեկուցումով...

  •      «Ջահուկյանական ընթերցումներ»-ը այսուհետև  հրատարակվում է իբրև մաս­նա­գի­տական, կույր գրախոսվող  հանդես՝  հայոց լեզվին և ընդ­հանուր լեզվա­բա­նու­թյանն առնչվող ամենատարբեր տեսական և թեմատիկ  հարցա­դրումների համար հարթակ  տրամադրելով ինչպես Հայաս­տա­նի, այնպես էլ արտերկրի գիտնականներին:
         Ընդունվում են հայերեն, անգլերեն,...

Ատենախոսություններ

Լալա Հովհաննեսի Գրքիկյան  «Ժամանակակից արևելահայերենի չեզոք սեռի բայերի արժույթը»

 (թեկնածուական ատենախոսություն)  Ժ.02.01 «Հայոց   լեզու»

25.12.2024, ժ.15-ին

Գիտական  ղեկավար...

Միրանուշ Էդուաարդի Կեսոյան  «Ներակայումը արդի հայերենում»

 (թեկնածուական ատենախոսություն)  Ժ.02.01 «Հայոց   լեզու»

30.10.2024, ժ.15-ին

Գիտական  ղեկավար...

 
Education - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.